Naselja: Stari Slankamen

STARI SLANKAMEN

Prožet ostacima bogate prošlosti, a smešten u prelepom ambijentu na obali Dunava, Stari Slankamen i danas ima posebnu draž. Kako istorija, tako i priroda, podarili su ovom naselju brojne turističke vrednosti koje pozivaju posetioce da ga istraže i dožive. Naselje koje je začetnik razvoja turizma u opštini Inđija i danas je jedno od njenih najatraktivnijih naselja za posetu turista.

Crkva Sv. Nikole podignuta 1468. godine, ostaci tvrđave Akuminkum, ostaci turskog kupatila, izvor slane vode “Slanača” i obližnji Spomenik bitke kod Slanakamena samo su neke od znamenitosti ovog naselja. Ono se može upoznati i sa vode, rečnim krstarenjem koje vodi i do nezaobilaznog ušća Tise u Dunav. Ušće predstavlja tromeđu Bačke, Banata i Srema i mesto gde je prema legendi sahranjen čuveni vojskovođa Atila Hunski. Celokupan doživljaj upotpuniće bogata ponuda restorana i vinarija u Starom Slankamenu i okolini.

Stari Slankamen, najstarije naselje inđijske opštine, nalazi se u severoistočnom delu Srema, na mestu gde Dunav podseca krajnje istočne obronke Fruške gore. Mnogobrojni kulturno-istorijski spomenici svedoče o burnoj prošlosti kao i strateškom značaju ovog naselja uz Dunav, koji je vekovima predstavljao granicu različitih imperija.

Arheološka istraživanja koja su vršena na lokalitetu Gradina svedoče da su ovaj prostor naseljavali najpre Skordisci – keltska plemena, a zatim i Rimljani kada se naselje zvalo Akuminkum (Acumincum). U tom periodu, zbog položaja na granici rimske imperije, Rimljani su ovde sagradili osmatračnicu koja je štitila njihovu teritoriju od varvarskih upada sa severa.

U vreme seobe naroda Slankamen je bio razrušen, ali su ga strategijski položaj i vojnička funkcija, koju su uočili i koristili Rimljani, ponovo uzdigli te je veoma često menjao gospodare. Slovene su zamenili Mađari koji su ga držali sve do Mohačke bitke (1526). Od vremena srednjeg veka o Slankamenu nema mnogo podataka sve do 1072. godine kada se prvi put pominje kao Slankamen tj. Zalankemen što se može povezati sa izvorom slane vode, koji se i danas koristi.

U 13. i 14. veku u Slankamenu je izgrađena tvrđava koja je štitila južne delove Ugarske od upada sa juga. Pošto je opasnost od Turaka u 15. veku sve više rasla, ugarski kraljevi počinju da dele mnoga svoja dobra srpskoj vlasteli kao feude, pod uslovom da ih brane. Tada Slankamen prvo pripada Đurđu Brankoviću, Vuku Brankoviću, a zatim despotima Đurđu i Jovanu. Zbog značajnog položaja koji kontroliše plovidbu na Dunavu, kao i ušće Tise, Slankamen je u 15. i početkom 16. veka bio veoma važna tačka u odbrambenom sistemu južne Ugarske i najvažniji šajkaški centar na Dunavu. Godine 1504. u Slankamenu je bilo oko 500 šajki, a u 16. veku u njemu se nalazilo i gradilište šajki. Šajke su laki i brzi drveni brodovi koji su za kretanje koristili vesla ili jedra. Bile su veoma okretne, imale su top na vrhu i koristile su se i za napad i za odbranu. Za vreme despota, Slankamen je bio i veoma značajan duhovni centar u kome je krajem 15. i početkom 16. veka bila razvijena i prepisivačka delatnost.

Prvi pisani pomen o crkvi Svetog Nikole potiče iz 1501. godine. Prema predanju, nju je podigao Vuk Grgurević, u narodu poznatiji kao Zmaj Ognjeni Vuk, unuk despota Đurđa Brankovića. Svoj današnji izgled crkva je dobila u 18. veku. Zbog svojih istorijskih, arhitektonskih i umetničkih vrednosti crkva je utvrđena za spomenik kulture od izuzetnog značaja.

Posle pada Beograda 1521. godine, Turci su opustošili Slankamen što potvrđuju i mnogi putopisci koji naselje i crkve opisuju kao jako oštećene i porušene. U ovom periodu Slankamen ipak ne gubi svoj značaj, već dobija i novu, gradsku funkciju. Naime, Turci su u njemu sredinom 16. veka izgradili tursko kupatilo i na taj način položili temelj današnjoj lečilišnoj funkciji, koja je kasnije potpuno zamenila njegovu vojničku funkciju.

U 17. veku, tačnije 1691. godine dolazi do sukoba austrijske i turske vojske, nakon kojih je Slankamen mnogo stradao. U izveštaju iz 1702. godine napominje se da je varoš samo delimično sačuvana, da su porušene dve katoličke crkve i jedna džamija, dok pravoslavna crkva ima zidove, ali je ostala bez krova.

Zbog položaja na reci Dunav, kod ušća Tise, značaj Slankamena nije sasvim opao ni u doba Vojne krajine. U 1820. godini se navodi da je kod Slankamena bila skela za prevoz iz Srema u Banat i Bačku. Tada je Slankamen bio važan ribarski centar, pristanište i etapna stanica za trgovačke lađe. Do ukidanja Vojne krajine 1871. godine, ali i kasnije, Slankamen se sporo razvijao. Zbog stešnjenosti između vodoplavne obale Dunava i kliznih lesnih odseka, deo stanovništva se tokom 18. veka seli iz naselja i formira se novo naselje koje je nazvano Novi Slankamen.

Slankamen je ponovo oživeo početkom 20. veka kada je izgrađen moderan put prema Novom Slankamenu i kada je osnovana banja (1906). Nova banjska funkcija uticala je na pojačan saobraćaj, trgovinu i zanatstvo. Nakon propasti Austrougarske monarhije i pripajanja Kraljevstvu Srba, Hrvata i Slovenaca 1918. godine, Slankamen se još više počeo razvijati te dobija i turističku funkciju. Da bi se podstakao razvoj turizma, posle 1945. godine izgrađen je i deo pristanišnog keja i ponovo su uvedene redovne autobuske linije iz Stare Pazove i brodske linije Beograd-Titel i Beograd-Slankamen kako bi se naselje približilo i ostalim gradskim naseljima.